Tablet rukt op in onderwijs, omgeven door lof en bedenkingen | Het Financieele Dagblad

Tekst Krant 4 208 Ondernemen

Tablet rukt op in onderwijs, omgeven door lof en bedenkingen

maandag 14 maart 2016, 18:37Update: maandag 14 maart 2016, 19:06

Krantentitel: ‘Tablets rukken op in Nederlands onderwijs, omgeven door lof en bedenkingen’

Het is de droom van elke leerling: je sommen maken op een iPad in plaats van in een werkboekje. En voor steeds meer scholieren komt deze droom uit. Het gebruik van de tablet in het basisonderwijs neemt hand over hand toe. Kennisnet, de publieke organisatie die scholen adviseert over de inzet van ICT in het onderwijs, schat de toename op tientallen procenten per jaar.

Maar aan het introduceren van tablets op school kleven principiële en praktische bezwaren: de effecten op de leerprestaties zijn nog onduidelijk en de aanschaf van een tablet is ook makkelijker gezegd dan gedaan.

Het lijkt simpel, maar een school die tablets wil invoeren in het onderwijs loopt tegen vraagstukken aan zoals het voorfinancieren van de aanschaf, de verzekering, het organiseren van de wifi en het trainen van de docenten die er vervolgens mee moeten werken. Deze hindernissen zijn niet onoverkomelijk, al was het maar omdat bedrijven er handig op inspringen door het aanbieden van totaalconcepten. Zij leveren de tablets en de wifi en trainen de docenten. De school betaalt voor de tablets en de software door middel van een abonnement.

Softwarebedrijf Snappet uit Utrecht heeft op deze manier in twee jaar tijd al meer dan 1200 van de meer dan 6000 basisscholen van tablets voorzien. Sinds vorige week heeft Snappet concurrentie van softwarebedrijf Gynzy. Deze uit de gaming industrie afkomstige Eindhovense start-up biedt samen met Apple-verkoper Xando voor €60 per leerling per jaar iPads aan. De oefensoftware heeft Gynzy zelf ontwikkeld en is te gebruiken in combinatie met alle typen lesmethoden.

Basisscholen vallen als een blok voor dit soort aanbiedingen, zegt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet. ‘Maar dat wil niet zeggen dat het daarmee een goed idee is.’ Totaalconcepten hebben volgens Van Wetering het risico in zich dat ze concurrentie uitsluiten. ‘Van Snappet mag de school bijvoorbeeld niks anders met de wifi of de tablets doen’.

Leerlingen in de weer met ict op de school De Kameleon in Den Bosch. (Foto: HH)

Steve Jobsscholen

Een markt voor nieuwkomers

Het basisonderwijs staat aan de vooravond van een grootscheepse digitalisering. Jonge bedrijven zoals Snappet en het uit de gaming-industrie afkomstige Gynzy betreden de markt van de uitgeverijen voor het basisonderwijs met innovatieve software, die ze in combinatie met tablets, wifi en ondersteuning aan scholen aanbieden.

Traditionele uitgevers zoals Thieme Meulenhof, Noordhoff, Malmberg en Zwijssen reageren daar vooralsnog behoudend op. ‘De gevestigde uitgevers verdienen nog voldoende aan de verkoop van boeken’, zegt Michael van Wetering van Kennisnet, de publieke organisatie die scholen adviseert over ICT gebruik in het onderwijs. Dat wil niet zeggen dat uitgeverijen niet vernieuwen. ‘Ze bieden wel educatieve software aan maar die is lang niet zo adaptief als wat de nieuwe spelers maken’. In tegenstelling tot de gevestigde orde hebben de nieuwkomers alleen maar een markt te winnen. Hoewel die spelers nu nog relatief klein zijn en de scholen nog behoudend in hun vraag naar digitale leermiddelen, moeten de traditionele uitgevers wel opletten, denkt Van Wetering. ‘Nieuwe partijen zoals Snappet gaan nu een relatie aan met de basisscholen. Daar komt veel meer bij kijken dan een keer in de acht jaar een leermethode verkopen’.

iPads op scholen zijn niet nieuw. In 2013 startte ondernemer Maurice de Hond met zogenaamde Steve Jobsscholen waar leerlingen en docenten ook intensief gebruikmaken van de tablets van Apple. Maar deze scholen kennen een eigen onderwijssysteem waarbij individueel leren centraal staat. De software van bedrijven zoals Snappet en Gynzy ondersteunt de leermethodes die de scholen nu al gebruiken. ‘De iPads vervangen alleen de werkboekjes waarmee de leerlingen de kernleerdoelen oefenen’.

Het grote voordeel dat scholen zien in het gebruik van de tablets is dat leerlingen op hun eigen tempo kunnen oefenen. ‘In het basisonderwijs zitten kinderen met vmbo-niveau in een klas met gymnasiasten, legt Van Wetering uit. 'Door de inzet van de oefensoftware kunnen zij ieder op hun eigen niveau leren’. Scholieren krijgen op basis van hun antwoorden precies die opgaven aangeboden die aansluiten bij hun eigen kunnen. 'Een snelle leerling die de opgaven in korte tijd af heeft krijgt steeds moeilijker opdrachten te verwerken. Een wat langzamere leerling krijgt extra oefenstof'. Ook voor de leerkracht is het systeem volgens de expert een uitkomst. Het scheelt tijd bij het nakijken en de vorderingen van de leerlingen zijn in een oogopslag te controleren.

Proefproject

Ook op de Jan Ligthartschool in Den Haag, die als een van de eerste met tablets ging werken, ervaren ze de voordelen van leren op maat. ‘Kinderen die moeilijk schrijven, die heel druk zijn hebben er allemaal baat bij’, zegt schooldirecteur Christine Leenders. Zij benadrukt dat de tablet alleen als ondersteuning van het leren wordt ingezet. ‘Het is een werkboekje achter glas. We blijven ook gewoon schrijven en met boeken werken’.

Maar als aanvulling op de leerstof is het een grote verbetering. ‘Met een tablet is zoveel meer mogelijk met plaatjes en filmpjes. Het brengt de wereld dichterbij’. De school moet wel een stabiele internetverbinding hebben. ‘Dat is wel een nadeel. Als de wifi uitvalt dan kan je meteen niks meer. Dat hebben we in het begin vrij veel gehad. Daarom hebben we nu altijd wel wat papieren werkboeken achter de hand’.

Onderzoek naar effecten

Omdat het werken met tablets nieuw is, is er nog weinig bekend over de effecten ervan. Recente onderzoeken van de Radboud Universiteit en Universiteit Twente wijzen op positieve effecten op de leerprestaties plus tijdwinst voor de leraar.

Toch is volgens Michiel Leenaars waakzaamheid geboden. Leenaarts is directeur strategie van Stichting NLnet, de organisatie die streeft naar een veilig en open internet voor iedereen. ‘Er is een enorme druk vanuit de markt op het onderwijs en mensen willen graag modern doen. Maar het is nog lang niet een uitgemaakte zaak of dit wel of niet goed voor kinderen is’.

Volgens een recent rapport van de Oeso presteren scholen die zwaar geïnvesteerd hebben in ICT niet beter dan scholen die dat niet doen. Leerlingen zouden door de inzet van tablets juist oppervlakkiger werken, omdat ze vluchtiger door de leerstof rollen. Ook zijn de best presterende onderwijssystemen zoals in Oost-Azië volgens het rapport juist heel terughoudend in het gebruik van ICT in de klas. ‘En zelfs in Sillicon Valley, het hart van de digitale wereld, zijn scholen die alle technologie juist weren uit het klaslokaal,’ zegt Leenaars.

Ook vanuit het oogpunt van privacy en veiligheid is terughoudendheid geboden, vindt Leenaars. Een tablet is iets heel anders dan een digibord, ‘Dit is genetwerkte technologie. De vraag is of je wel de controle hebt over die apparaten die je zou willen. Ook Van Wetering wijst op de gevaren van een datalek. ‘Snappet verzamelt alle gegevens van de leerlingen maar moet dat wel melden aan de autoriteit persoonsgegevens. En als de wifi-verbinding niet veilig is dan kan de info van alle tablets op straat liggen'.

Deel dit artikel 208